Salgın döneminde dar gelirlilerin yüzde 37’si işini kaybetti
İstanbul Büyükşehir Belediyesi İstanbul İstatistik Ofisi, yeni tip Koronavirüs salgınının kent ekonomisine etkilerini değerlendiren bir rapor yayınladı.
Rapora göre; İstanbul’da Koronavirüs döneminde ihracat yüzde 24,5, ithalat yüzde 20,3 azaldı. Kapanan şahıs firma sayısı ilk 7 ayda 2019 yılı toplamını yakaladı. İŞKUR aracılığıyla işe yerleştirmeler yüzde 85 azaldı. İşsizlik ödeneği başvuru sayısı yüzde 37,6 artmasına rağmen bu ödeneği hakedenlerin sayısı yüzde 33,7 oranında azaldı. İhtiyaç kredileri ilk defa konut kredisinden daha yüksek miktarda gerçekleşti. Her dört haneden biri sosyal yardım talebinde bulunurken salgın sebebiyle dar gelirli hanelerin yüzde 77,9’unun mevcut borçları yükseldi.
İhracat yüzde 24,5, ithalat yüzde 20,3 düştü
Ülkenin dış ticaretinin yüzde 50’sini oluşturan İstanbul’da, 2020 yılının ikinci çeyreğinde ihracat ilk çeyreğe göre yüzde 24,5 azalarak 15,6 milyar dolar olarak gerçekleşti. İthalat ise aynı dönemde yüzde 20,3 azalarak 24,2 milyar dolar oldu. Türkiye genelinde 2020 yılının ikinci çeyreğinde ihracat bir önceki döneme göre yüzde 24 azalarak 32,3 milyar dolar, ithalat ise yüzde 22,3 azalarak 43,2 milyar dolar olarak gerçekleşti. Dış ticaret açığı İstanbul’da Ağustos 2020’de, bir önceki yılın sonuna göre yüzde 79,2’lik bir artışla rekor seviyeye yükselerek 5,6 milyar dolara ulaştı. Türkiye’de ise yüzde 34,5 artarak 6,28 milyar dolara ulaştı.
Kente gelen turist sayısı yüzde 98,2 azaldı
Koronavirüsün etkilerinin önemli derecede görüldüğü sektörlerden biri turizm oldu. İstanbul’da yer alan otellerin doluluk oranları nisan ve mayıs aylarında keskin bir düşüş yaşadı. İstanbul’u ziyaret eden yabancı turist sayısı 2020 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 98,2 azalarak 68 bine geriledi. Aynı dönemde Türkiye’ye gelen toplam turist sayısı ise yüzde 97,9 azalarak 269 bin oldu. 2019 yılının ilk dört ayında İstanbul’a gelen toplam turist sayısı 4 milyonu aşmışken, 2020 yılında sekiz ayda İstanbul’a gelen toplam turist sayısı 3,2 milyona ulaşabildi.
Kapanan şahıs firma sayısı 7 ayda, 2019 yılı toplamına ulaştı
2019 yılında toplam 6 bin 899 şahıs firması kapanmışken, 2020 yılının ilk yedi ayında kapanan şahıs firma sayısı 6 bin 870’e ulaştı. İstanbul’da 2020 yılının ilk dokuz ayında kapanan şahıs firması bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 55,9, Türkiye genelinde ise yüzde 15,8 arttı. Kurulan yabancı sermayeli şirket sayısı ise İstanbul’da ilk dokuz ayda yüzde 24 azalarak 4 bin 583 olarak gerçekleşti.
ÖTV tahsilatı yüzde 85,8 arttı
Salgın döneminde İstanbul’dan tahsil edilen vergi gelirleri 2019 yılının ikinci çeyreğinde toplam 70,58 milyar TL iken 2020 yılının aynı döneminde yüzde 6,7 artarak 75,32 milyar TL olarak gerçekleşti. 2020’nin üçüncü çeyreğinde ise vergi tahsilatı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 38,3 artarak 113,08 milyar TL olarak gerçekleşti. Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) Ağustos 2020’de 10,7 milyar TL ile zirveye ulaştı. 2020’nin ilk çeyreğine baktığımızda ise 16,06 milyar ÖTV tahsil edilmişken; ikinci çeyreğinde yüzde 9,5 artarak 17,58 milyar TL, üçüncü çeyreğinde ise yüzde 85,8 artarak 29,83 milyar TL tahsil edildi.
İşsizlik ödeneği başvuruları rekor düzeyde
Salgın sonrasında İŞKUR aracılığıyla işsizlik ödeneğine yapılan başvurular, mart ve nisan aylarında rekor düzeye ulaştı. 2019 yılı mart, nisan ve mayıs aylarında İstanbul’da toplam 130 bin kişi işsizlik ödeneğine başvurmuşken, 2020 yılının aynı döneminde başvuran kişi sayısı yüzde 37,6 artarak 178 bine ulaştı. 2019 yılının aynı aylarında işsizlik ödeneğini hakedenlerin sayısı ise 75 bin iken, 2020 yılında yüzde 33,7 azalışla 50 bin oldu. Aynı dönemde Türkiye genelinde ise başvuru sayısı yüzde 42 artarak 362 bine ulaştı, hakedenlerin sayısı yüzde 35,1 azalarak 155 bine geriledi. İŞKUR aracılığıyla toplam işe yerleştirmeler 2019’un ikinci çeyreğinde 102 bin kişiye ulaşmışken 2020 yılının aynı döneminde yerleştirmeler yüzde 85,2 azalarak 15 bin kişiye geriledi. Türkiye genelinde ise 2020 yılının ilk çeyreğinde işe yerleştirilenlerin sayısı 246 bin iken 2020 yılının ikinci çeyreğinde yüzde 43,6 azalarak 138 bine gerilerken üçüncü çeyreğinde ilk çeyrek ile aynı seviyede gerçekleşti.
Borçlanma arttı, takibe düşen krediler yüzde 41,4 yükseldi
İhtiyaç kredileri son 10 yıla bakıldığında 2020 yılının ikinci çeyreğinde ilk defa konut kredisinden daha yüksek miktarda gerçekleşti. Son bir yıla bakıldığında İstanbul’da ihtiyaç kredileri yüzde 58,8, konut kredileri ise yüzde 20,5 arttı. Türkiye genelinde ise 2020 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre konut kredisi tutarı yüzde 29,9, ihtiyaç kredileri ise yüzde 63,8 arttı. Takipteki alacaklar, 2020 yılının ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 59 artarak 61,4 milyar TL, ikinci çeyreğinde ise bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 41,4 artarak 61,8 milyar TL olarak gerçekleşti.
Konut satışları arttı
Salgının en önemli ekonomik etkenlerinden biri konut satışlarında gerçekleşti. 2020 Nisan ayında konut satışları son 7 yıla göre en düşük seviyede gerçekleşirken, konut kredisi faiz oranlarının düşmesiyle Temmuz 2020 tarihi en yüksek konut satışının gerçekleştiği ay oldu. İstanbul’da Haziran ayında yeni konutların fiyatı bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 31, ikinci el konutların yüzde 20 arttı. 2019 Temmuz’da İstanbul’da 17 bin adet konut satılmışken 2020 yılı Temmuz ayında yüzde 128 artarak 39 bine yükseldi. Türkiye genelinde de Temmuz ayında konut satışları yüzde 124 arttı.
Her 4 haneden biri sosyal yardım talebinde bulundu
İBB’nin sosyal yardım amacıyla açmış olduğu internet sayfasına yapılan başvurulara göre; salgın sürecinde İstanbul’da her 4 haneden birinin sosyal yardım talebinde bulunduğu ortaya çıktı. İstanbul’da toplam hane sayısı 4,5 milyon iken hanelerden gerçekleşen toplam başvuru sayısı 1 milyonu aştı. Başvuruda bulunan hanelerin yüzde 30,9’unun düzenli bir geliri olmadığı anlaşıldı.
Dar gelirli hanelerin yüzde 77,9’unun mevcut borçları yükseldi
Yoksul hanelerde Koronavirüs etkilerini ölçmek amacıyla 14 – 23 Ekim 2020 tarihleri arasında 1.000 dar gelirli hane ile yapılan anket çalışmasının sonuçları da yayınlandı. Açıklanan sonuçlara göre, pandemi döneminde dar gelirli hanelerin yüzde 37,6’sında iş kaybı yaşanırken hanelerin yüzde 75,2’sinin geliri azaldı. Salgın sebebiyle hanelerin yüzde 77,9’unun mevcut borçlarında artış gerçekleşirken en çok banka ve kredi kartı borçlarının arttığı ortaya çıktı.
(BY)
