Nesli tükendiği sanılan Bakır Kazteresi yeniden bulundu
Ege Üniversitesi (EÜ) ve Hacettepe Üniversitesi işbirliği ile nesli tükendiği sanılan “Bakır Kazteresi (Arabis lycica)” yeniden bulundu. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Botanik Anabilim Dalı Öğretim Üyesi, Botanik Bahçesi ve Herbaryum Araştırma ve Uygulama Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Hasan Yıldırım ve Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Bölümünde konu uzmanı Doç. Dr. Barış Özüdoğru Antalya Bakır Dağı’nda daha önce keşfedilen ama nesli tükendiği sanılan bitkiyi bitki dünyasına yeniden kazandırdı. Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, neslinin tükendiği düşünülen endemik bir bitki türü olan ‘Bakır Kazteresi ile ilgili detaylı popülasyon çalışması yapan araştırmacıları tebrik etti.
Bakır Kazteresi hakkında bilgi veren Doç. Dr. Hasan Yıldırım, “Bakır Kazteresi olarak bilinen Arabis cinsi, Hardalgiller Brassicaceae ailesine ait bir gruptur. Dünyada yaklaşık 60 kadar türü bulunur. Ülkemizde ise 21 tür ile temsil edilirken bunların 11 tanesi ise ülkemiz için endemik türlerdir. Bu türlerden biri ise 2000 yılında Antalya Bakır Dağı’nda 2100-2520 metre rakım aralığında keşfedilen, bilimsel ismi ‘Arabis lycica’ olan ve Türkçe ismi de ‘Bakır Kazteresi’ olan bitkidir. Sonraki yıllarda konu uzmanı araştırıcılar bu tür ve türün popülasyonu üzerine detaylı çalışmalar yapmak için Bakır Dağı’na gerçekleştirdikleri araştırma çalışmaları esnasında bir daha bu türe rastlamamıştı. Yakın çevresindeki alanlarda da yapılan araştırmalar sonucunda bulunamayınca, bu durumun giderek artan insan faaliyetleri, küresel ısınma, aşırı otlatma gibi etkenlerden kaynaklı olarak, popülasyonunun yok olduğu ve türün neslinin tükendiği sonucuna varılmıştı” diye konuştu.
Doğa gezisi sırasında yeniden keşfedildi
Bitkinin, bir doğa gezisi sırasında öğretmen olarak görev yapan Sıtkı Özkaya tarafından fotoğrafladığını ifade eden Doç. Dr. Yıldırım, “Öğretmen olarak görev yapan Sıtkı Özkaya, Mayıs ayında Bakır Dağı’na çok uzak olmayan bir bölge olan Antalya/Korkuteli sınırlarındakin Eren Dağı’na gerçekleştirdiği bir doğa gezisi sırasında pembe çiçekli bir bitkinin fotoğrafını çekti. Özkaya, enteresan bitkiyi, sosyal medya platformunda ‘Flora’ isimli floristik tabanlı paylaşımların yapıldığı, amatör botanikçilerin akademisyenler ile buluştuğu bu sosyal medya grubunda yayınladı. Bu paylaşım konu uzmanlarından Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Bölümünden Doç. Dr. Barış Özüdoğru ile beraber dikkatimizi çekti. Bitkinin, neslinin tükendiği düşünülen ‘Bakır Kazteresi’ bitkisi olduğu sonucuna vardık. Bitkinin durumunun netleştirilmesi ve popülasyon durumunun belirlenebilmesi için meyve zamanı olan temmuz ayı başlarında, türü yeniden bulan öğretmen Sıtkı Özkaya, Tarım ve Orman Bakanlığı, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsünden Dr. Erdinç Oğur’un da içinde yer aldığı bir ekip Eren Dağı’na bir araştırma çalışması düzenleyerek ve türe yönelik detaylı popülasyon çalışması yaptık” dedi.
Bu tür endemik doğal bir miras
Bakır Kazteresinin bu bulunan yeni popülasyonunda, 2490-2750 metre rakımlar arasında yayılış gösteriyor ve yaklaşık 300 civarında bireyi bulunuyor. Aşağı rakımlarda neredeyse hiç meyve oluşturmadığı sonucuna varılan bu türün olasılıkla polinasyon zamanında tozlaştırıcı canlılara yönelik bir sıkıntının olabileceği, bunun da küresel iklim değişikliği ile oldukça ilintili olduğu belirtiliyor. İlk keşfedildiği alanda yok olmuş olabileceğinin altı çizilen Bakır Kazteresi, ülkemizin endemik doğal bir mirası. Yeniden bulunmuşken neslinin tamamen yok olmaması için acilen bir tür eylem planının devreye sokulması gereken bitki için gerekli koruma çalışmalarına bir an önce başlanması gerekiyor.
(BY)
