1965 yılında ülke turizmine açılan ilk mağara unvanını taşıyan Burdur İnsuyu Mağarası ile ilgili halk arasında anlatılan ilginç bir efsane var.
Burdur’daki İnsuyu Mağarası’nı görmeye gelenlere dağıtılan broşürlerde halk arasında sıkça anlatılan bir efsaneye yer veriliyor. Efsane şöyle:
Sagalasson kentinin yüce kralı Sevarianus, biricik kızı Asume’yi soylu ve zengin bir ailenin oğlu ile evlendirir. Fakat çiftler anlaşamazlar.
Yüce kral çok üzgün ve bir o kadar da kızgındır. Çiftleri cezalandırmak için emir verir. Onları İnsuyu mağarasının en uzak köşesinde ölüme terk ederler.
Günler birbirini kovalar, mağara içindeki şifalı suyu içerek yaşamlarını sürdürürler. Bu arada nasıl olduysa birbirlerini sevmeye başlarlar ve âşık olurlar. Onların bu sevgisi ışık olur ve mağaranın çıkışını gösterir. O günden sonra bu mağarayı ziyaret eden çiftler hiçbir zaman ayrılmazlar.
Mağara hakkındaki efsane olmayan bilgiler ise şöyle:
Batı Toroslar’ın kuzey doğusunda, Burdur’un 13 km uzaklıktaki Mandıra köyü sınırları içerisinde bulunan, birbirine bağlı iki bölümden oluşan mağaranın toplam uzunluğu 525 metre. Gezilmesi son derece zor olan mağarada ana faya paralel uzanan birinci bölüm girinti ve çıkıntılı kafesli bir yapıya sahip. Yer altı sularının çekilmesi ile keşfedilen ikinci bölüm, birinci bölümden daha uzun olmasına rağmen damla taş oluşumları açısından diğer bölüme göre fakirdir. Sportif macera amaçlı ancak özel mağaracılık donanımı olan kişi veya gruplar tarafından gezilebilen mağara içinde serin ve temiz bir hava cereyanı vardır. Bir kısım mağara sularının şeker ve mide hastalıklarına şifalı olduğuna inanılmaktadır.
